تالار وحدت یکی از مجهزترین و بزرگترین تالارهای اپرا موسیقی و تئاتر ایران است که توسط یوگینا آفتاندلیانس براساس نمونه اپراهال وین طی مدت ۱۰ سال ساخته و به نام شاعر و نوازنده ایرانی، ابوعبدالله رودکی، در سال ۱۳۴۶ افتتاح شد.
ساخت تالار وحدت در خیابان استاد شهریار (دکتر ارفع سابق) در سال ۱۳۳۶ آغاز و پس از ۱۰ سال با بهترین طراحی داخلی و تجهیزات بی‌نظیر ماشینری نوری و صدا، بهره‌برداری در آبان ماه ۱۳۴۶ افتتاح شد.
ساختمان بنیاد رودکی متشکل از دو سالن اجرا به نام‌های تالار رودکی و سالن کوچک است که بعد از انقلاب اسلامی ایران، تالار بزرگ تر را هم زمان با هفته وحدت و جشن میلاد پیامبر گرامی اسلام به تالار وحدت و تالار کوچک‌تر را به تالار رودکی تغییر نام دادند. پس از انقلاب اسلامی در این دو تالار بیشتر برنامه‌های موسیقی و نمایش اجرا می شود.
تالار رودکی میزبان کنسرت گروه‌های موسیقی سنتی، کلاسیک و اجراهای ارکسترال بوده است. کنسرت گروه‌های موسیقی معاصر، مدرن، تلفیقی، سنتی، رسیتال های پیانو، ویولن، فلوت، گیتار کلاسیک، ارکستر مجلسی، کر فیلارمونیک و کنسرت همنوازان و بسیاری برنامه‌های موسیقایی دیگر در تالار رودکی اجرا شده‌اند.
شایان ذکر است کلیه طبقات تالار رودکی در زمان افتتاح به استقرار مدیر و رهبر ارکستر، نوازندگان سازها، بخش فنی، تمرین و اجرا اختصاص داشته است که در طول زمان به واحدهای اداری تبدیل شده است.
زیر بنای تالار وحدت بالغ بر ۱۵۰۰۰ مترمربع است و مساحت کل ساختمان در ۷ طبقه و زیرزمین‌ها به ۲۱۰۰۰ متر مربع می‌رسد. این تالار شامل یک سالن هم کف و سه طبقه بالکن به صورت نعل اسبی است که در مجموع گنجایش ۷۴۰ تماشاگر را دارد. این ساختمان دارای دو زیرزمین محل استقرار الکترموتورهای صحنه و ماگنت نور و پاورهای مربوطه (تالار کنسرت، شامل صحنه و سالن تماشاگران در طبقه هم کف و ساختمان اداری است.
آوانسن يا صحنه پيش آمده، با ارتفاع استاندارد ۸۰ سانتی متر و قوس اصلی به شعاع ۱۵ متر و دهانه ورودی شکاف‌های نورپردازی چپ و راست آوانسن ۱۰/۱۴ متر عرض دارد.
عمق آوانسن ۹۰/۳ متر در مرکز قوس تا ابتدای سن اصلی بر روی آن سن ارکستر با ۸۰/۱۲ متر طول قرار دارد. سن اركستر جايگاه استقرار اركسترهای بزرگ جهت اجرای اپرا، موسیقی و نمایش های موسیقیایی است که تا ارتفاع ۳۰/۲ به عمق زمین منتقل می‌شود. این ویژگی موجب می شود تا در صورت ضرورت، ارکستر و سازمان نوازندگان در حین اجرای برنامه‌ها دیده نشوند. سن ارکستر به وسیله سیستمهای مکانیکی (چرخ دنده ها، الکتروموتورهای قدرتمند) و از طریق سیستمهای الکترونیکی (ساخت آلمان) و توسط نیروهای متخصص گروه فنی ماشینری (تاسیسات صحنه) کنترل و هدایت می‌شود.
سن اصلی تالار وحدت با عرض۱۲ متر و بیش از ۳۰/۱۰ متر عمق دارای ۳ سیستم سن متحرک است که با نام های پودیم یک (P1) و پودیم دو(P2) و پودیم سه (P3) شناخته می شوند. هر سه پوديُم می توانند به اندازه ی ۶۵/۱ متر به عمق زمین و ۶۰/۴ متر به سمت بالا حرکت نمایند و P1 و P2 و P3 میتوانند تا ۳۰ درجه سطح شیب دار بسازند. استفاده از این ویژگی (سطح شیب دار) تنها یک بار و به صورت دستی (هندلی) و پیش از آغاز مونتاژ صحنه می‌تواند اتفاق افتد؛ و در این صورت امکان اجرای هیچ یک از عملیات ماشینری در کف وجود نخواهد داشت.
سيستم صحنه گردان (پشت سن اصلی) ۱۲ متر عرض۳۰/۱ متر عمق قرار دارد. سن‌گردان می‌تواند با سرعت‌های متفاوت به چپ و راست بچرخد. صحنه اصلی سن‌گردان می‌تواند در مكان اصلی خود(پشت صحنه اصلی) و يا به جای سن اصلی قرار گيرد. صحنه گردان می‌تواند هم زمان با حركت به جای صحنه اصلی حول محور خود بچرخد.
در سمت چپ از نگاه تماشاگران دو سيستم واگن جانبی به صورت ريلی غلتنده وجود دارد. واگن‌ها می توانند دكورهای بزرگی با وزن بيش از دو تن را تحمل کنند.
سيستم نور تالار وحدت ساخت شركت ADB بلژیک و تحت ليسانس آلمان است.
دارای ۱۲۰ مدار ۵/۲ کیلووات است كه در قسمت‌های مختلف سالن تماشاگران و صحنه به وسیله كوبلينگ‌های مخصوص فلزی تقسيم شده است. ميز نور تالار وحدت از نوع SDB tenor و حافظه دیجیتال و مسترتایمر و فلاش و مونیتور مربوطه است که در کنار تمام سیستم گذشته نورپردازی از آغاز افتتاح تاکنون و در اتاق فرمان در انتهای سالن همکف تماشاگران قرار دارد.
تالار وحدت دارای یکی از بهترین و پیشرفته ترین سیستم های صوتی حال حاضر دنیاست که در تاریخ ۲۲ بهمن سال ۱۳۸۸ توسط شرکت ایرانی نصب توسط نماینده شرکت Meyer راه اندازی و کالیبره شد. دو خوشه اصلی صدای سالن را تأمین می‌کند و هر یک از آرایه‌ها شامل ۱۲ عدد بلندگو و ۲ عدد ساب بوفر تشکیل شده است. ۳۰۰۰۰ وات در آرایه ها به اضافه ۷۰۰۰ وات در ساب‌ها صدای سا لن تامین می کند. برای پوشش نقاط کور که این خوشه های اصلی نمی توانند پوشش دهند ۸ بلندگوی کوچک تر در بالکن ها و همچنین ۶ بلندگوی کوچک front full استفاده شده است. برای مانیتورینگ روی صحنه ۸ مانیتور شامل ۲ عدد ۱۲۷۵ وات و ۶ عدد ۵۵۰ وات استفاده می‌شود. تمام سیستم توسط دستگاه پردازشگر Galileo کنترل می‌شود.
اتاق فرمان از بهترین میکرمایی Live به شمار می‌رود. ۲ دستگاه سی‌دی پلیر و ۲ دستگاه ریکوردر نیز در اتاق صوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. تالار وحدت دارای بهترین و یکنواخت‌ترین صداها در سالن و بیشترین تنوع از بهترین میکروفون‌هاست.
امکانات تصویری تالار وحدت نیز شامل امکان تصویر برداری با سه دوربین و پروجکشن‌ها و امکان پخش تصویر است تاکنون برنامه‌های متعددی را پوشش داده است. قابلیت پخش تصاویر از روی صحنه توسط پروژکتورهای XF345-XF330 و پخش تصاویر توسط دی‌وی‌دی پلیر وجود دارد.
البته تالار وحدت قابلیت پخش تصویر از پشت صحنه انتهای سن گردان را هم دارد. همچنین امکانات تصویر برداری با استفاده از ۳ دوربین و سوئیچ هم زمان تصاویر نیز در تالار وحدت وجود دارد.
پرده‌های مورد استفاده پخش تصاویر یکی پرده سینما، پرده سیکلوی متحرک که قابلیت جابه‌جایی از میله ۱ تا ۱۰ را دارد و پرده نمایش انتهایی که اکثراً اوقات روی میله ۱۰ نصب است.
دستگاه الکترواکوستیک بر روی ۶ فرکانس مختلف کار می‌کند که ۱ فرکانس ورودی (زبان اصلی) و ۵ فرکانس خروجی (زبان‌های ترجمه شده) است.
شال‌های کناری صحنه تالار وحدت با طول ۱۲ متر همیشه در کناره صحنه‌ها آویخته است. این شال ها که می گویند، ضمن زیباتر کردن اصطلاحاً به آن‌ها صحنه و پوشاندن پشت صحنه تالار، برای ورود و خروج بازیگران به صحنه استفاده می شود.
صحنه مجهز به ۲ سیستم خبر دهنده در مواقع حریق است: یکی سیستم ترموستات اتوماتیک که به محض این که حرارت از حد مجاز بالاتر رود به طور اتوماتیک اعلام خطر می کند و به تعداد ۷۰ عدد در نقاط مختلف نصب شده و دیگری سیستم دکمه های خبردهنده است که با فشار انگشت زنگ های خطر را به صدا درمی آورد. در اطراف صحنه، اتاق‌های مخصوص مهندسان صحنه، تک نوازها، گریم و قسمت های مورد نیاز دیگر قرار دارد.
منبع : کجارو